Τετάρτη 3 Ιουνίου 2009

Αλήθειες και ψέμματα

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ, ποιος να είναι ο ορισμός της αλήθειας? Διαβάζοντας ένα λεξικό, θα δείτε πως αλήθεια, είναι η "ορθή" περιγραφή ενός αντικειµένου. Αντικείµενο όµως μεμονωμένο και χωρίς αλληλεπιδράσεις με το περιβάλλον δεν υπάρχει. Εξάλλου το αντικείµενο δεν είναι πάντοτε έμψυχο αλλά και άψυχο, οπότε δεν μπορεί να περιγραφεί με τον ίδιο τρόπο από τους υπόλοιπους. Όπως η αγάπη, που δεν περιγράφεται µε τον ίδιο τρόπο από τον άντρα και την γυναίκα, όπως και η εκπαίδευση που ορίζεται με διαφορετικό τρόπο από την πλευρά του δασκάλου και του μαθητή.

Μήπως λοιπόν, ο ορισμός της έννοιας είναι περιττός γιατί πολύ απλά η αλήθεια είναι υποκειμενική και πάντα ατελής? Ο καθένας μας, υιοθετεί την δική του αλήθεια και δέχεται αυτό, το οποίο τον βολεύει την κάθε στιγμή.

Και αν η αλήθεια είναι υποκειμενική, γιατί θα πρέπει να λέμε πάντα την αλήθεια? Γιατί να μην λέμε και ψέματα? Υπάρχει όμως επιλεκτικό ψέμα και επιλεκτική αλήθεια? Ή λέμε ότι θέλει να ακούσει ο άλλος?

Τελικά να λέμε ότι σκεφτόμαστε ή να μην το λέμε? Πότε η αλήθεια πληγώνει και πότε το ψέμα διορθώνει? Υπάρχουν άνθρωποι που σιχαίνονται το ψέμα, μπορούν όμως ν' αντέξουν την αλήθεια? Υπάρχουν επίσης και άλλοι που ελίσσονται, μερικά ψέματα, μερικές αλήθειες, όλα ανακατεμένα.. είναι όμως έτσι?

Ο Νίτσε έλεγε ότι όλοι οι άνθρωποι δεν αντέχουν την ίδια ποσότητα αλήθειας. Θέλουμε όση αλήθεια αντέχουμε. Ποιος όμως το καθορίζει αυτό? Αυτός που τη λέει ή αυτός που την ακούει?

Υπάρχει βέβαια και η άλλη άποψη. Την αλήθεια την αντέχουμε όλοι. Πολλές φορές μάλιστα την ξέρουμε βαθιά μέσα μας πριν την ακούσουμε, πριν την πούμε, πριν πάρει συγκεκριμένη μορφή στη σκέψη μας ακόμα. Έχει να κάνει μ' αυτό το αίσθημα που δημιουργεί. Έχει να κάνει με την αγωνία για τη στιγμή που αναπόφευκτα θα πρέπει να την αντιμετωπίσουμε και την αμηχανία για το πώς θα την χειριστούμε. Απλώς, δεν είμαστε κάθε στιγμή αρκετά δυνατοί για να την ακούσουμε και να ξαναχτίσουμε από την αρχή τον κόσμο γύρω μας.

Μέσα όμως σε όλες αυτές τις θεωρίες, τους ορισμούς, τις μακροσκελείς αναλύσεις μπερδεύτηκα, χάθηκα και άρχισα να προβληματίζομαι για το πόσο αληθινή είναι τελικά η ανθρώπινη επαφή παγιδευμένη σε έναν τεράστιο ιστό από ψέματα.

Νομίζω, πως αρχικά οδηγηθήκαμε στα ψέματα για να είμαστε πιο αρεστοί σε αυτούς που βρίσκονται γύρω μας, για να έχουμε το κεφάλι μας ήσυχο, για να συνεχίσουμε το βόλεμα στη δουλειά και στο σπίτι. Δυστυχώς οι σχέσεις έχουν γίνει τόσο δύσκολες και οι άνθρωποι τόσο απαιτητικοί, που το ψεματάκι αναπόφευκτα θα ειπωθεί.

Οι φίλοι προτιμούν να σου πουν ότι δε βγήκαν παρά να πουν ότι βγήκαν αλλά δεν σου τηλεφώνησαν, ο σύντροφός σου προτιμάει να σου πει ότι πέρασε χάλια στην βραδινή του έξοδο και ας γύρισε χαράματα, οι συνάδελφοι ότι είσαι πολύ καλή στη δουλειά σου παρόλο που όλη την ώρα κάνεις shopping στο διαδικτυο αντί να δουλεύεις.
Στη συνέχεια, συνδέσαμε το ψέμα με τις σχέσεις και την απιστία. Ίσως επειδή σε αυτόν τον τομέα λέμε τα περισσότερα ψέματα και τις λιγότερες αλήθειες προσπαθώντας να κρατήσουμε τις λεπτές ισορροπίες.
Λένε, πως είναι καλύτερα να πεις ένα αθώο "λευκό" ψεματάκι για να μην πληγώσεις το σύντροφό σου, παρά να πεις την αλήθεια παρόλο που ξέρεις ότι το ψέμα είναι κάτι το τόσο αποτροπιαστικό σε μια σχέση.
Εδώ όμως κρύβεται το ίδιο το ψέμα. Γιατί πολύ απλά δεν το κάνουμε για τον άλλον. Δεν το λέμε για να μην πληγώσουμε το σύντροφό μας, αλλά για να σώσουμε τον εαυτό μας. Το κάνουμε για να μην υποστούμε τις συνέπειες. Γιατί ίσως φοβόμαστε ότι αυτός που τελικά θα πληγωθεί θα είμαστε εμείς και μόνο. Ο άλλος το πολύ πολύ, αφού συνέλθει, να μην μας ξαναμιλήσει. Εσύ όμως? Πώς συνέρχεσαι εσύ? Και ξαναγυρνάς στο αρχικό ερώτημα. Μήπως θα ήταν καλύτερα να μην το έλεγα?
Τελικά, σκοπός δεν είναι να πεις ψέματα ή αλήθεια, να λύσεις το δίλημμα. Σκοπός δεν είναι να «απενοχοποιήσεις» ένα ψέμα και να το μετατρέψεις σε «αθώο». Σκοπός είναι να είσαι τόσο ανοιχτός και ειλικρινής, ώστε να μη χρειαστεί να μπεις καν στη διαδικασία της αναζήτησης.
Σκοπός είναι να βρεις τις ισορροπίες σου και να αγαπήσεις τον εαυτό σου έτσι όπως αυτός είναι. Με τα δυνατά του σημεία αλλά και με τα αδύνατα. Όταν αυτό το πετύχεις, η κάθε στιγμή θα είναι αληθινή και ουσιαστική, χωρίς να χρειάζονται ψέματα και μυθοπλασίες για να κρύψουν την σκέψη και την επιθυμία που δεν μπορούν να γίνουν πραγματικότητα.